Kuantum bilgisayar teknolojisi uzun süredir "neredeyse hazır!" diye duyuruluyor, ama artık birçok şirket bu alanda ticari bir gerçeklik yaratmaya kararlı. Klasik bilgisayarların çözemediği karmaşık problemleri çözme potansiyeli gerçekten heyecan verici.
Peki bu 'karmaşık problemler' neler? Tıptan siber güvenliğe, malzeme biliminden kimyaya kadar pek çok alanda devrim yaratma şansımız var. Ama önce, pratik bazı sorunları aşmamız gerekiyor. Mesela, kuantum bilgisayarların temel bilgi birimi olan kübitleri - kuantum bitleri - güvenilir bir şekilde barındırabilecek çipler geliştirmek gibi.
Teknoloji devleri Google ve Microsoft gibi isimler bu yüksek bahisli yarışta ön saflarda yer alıyor. Ancak, kuantum sistemlerini büyütmek için kritik olan bağlantı ve hata düzeltme gibi darboğazları aşma konusunda startupların da önemli bir rolü var. Bazı startup ve küçük teknoloji şirketleri ise doğrudan çip geliştirme zorluğunu üstleniyor ve dev şirketlerin daha fazla dikkat çeken çabalarının yanı sıra anılmayı hak ediyorlar. Büyük Teknoloji projeleri genellikle en yüksek kübit sayılarına sahipken, tasarımları baştan düşünmek ve farklı yaklaşımlar kullanmak da aynı derecede umut verici sonuçlar verebilir.
İşte kuantum çip projelerinde takip etmeye değer bazı şirketler:
Akhetonics
Alman fotonik startup'ı Akhetonics, "tamamı optik", genel amaçlı bir çip üzerinde çalışıyor – bu alanda çoğunun daha dar uygulamalara odaklandığı düşünüldüğünde cesur bir yaklaşım. Bu vizyon ve baştan başlama (first-principles) yaklaşımı, şirketin Kasım 2024'te Matterwave Ventures liderliğinde 6 milyon Euro'luk bir başlangıç (seed) yatırım turu toplamasını sağladı.
Alice & Bob
Fransız startup Alice & Bob, "hata toleranslı" bir kuantum bilgisayar inşa etme hedefine yönelik çalışmalarına devam etmek için Ocak 2025'te 104 milyon dolarlık Seri B yatırım turu topladı. Sadece çiplere odaklanan şirketlerin aksine, Alice & Bob tam bir kuantum hesaplama sistemi geliştiriyor. Bunu yaparken de hataları azaltmak ve hata düzeltmeyi basitleştirmek için tasarlanmış bir tür süperiletken kübit olan kedi kübitlere (cat qubits) güveniyor.
Amazon
Amazon, AWS'nin California Teknoloji Enstitüsü ile ortaklaşa geliştirdiği Ocelot adlı ilk kuantum hesaplama çipini Şubat 2025 başlarında tanıtmasıyla kuantum çip yarışına resmen katıldı. Şirketin ilk kuantum çipi olmasına rağmen, AWS daha önce D-Wave, IonQ, Rigetti ve diğerleriyle ortaklık yaparak Braket adlı bir kuantum hesaplama hizmeti başlatmıştı.
Atom Computing
ABD merkezli Atom Computing, optik olarak hapsedilmiş nötr atom dizileriyle kuantum bilgisayarlar inşa eden bir şirket.
Microsoft Ignite 2024 konferansında Microsoft ve Atom Computing, 2025 yılında ticari bir kuantum bilgisayar piyasaya sürme planlarını duyurdular.
D-Wave
D-Wave, son amiral gemisi sistemi Advantage2 prototipi, kuantum fiziğini kullanarak elementlerin en kararlı, en düşük enerjili düzenlemelerini bulup belirli bir sorun için en iyi karışımı belirleyen kuantum tavlama (quantum annealing) adı verilen bir sürece dayanan bir kuantum hesaplama şirketi. 1999'da Kanada'daki British Columbia Üniversitesi'nden bir spin-off olarak kurulan D-Wave, şu anda NYSE'de işlem gören halka açık bir şirket.
EeroQ
Illinois merkezli EeroQ, kuantum çip tasarımı için helyum üzerine bahis oynayan bir startup. 2022'de 7.25 milyon dolarlık başlangıç (seed) yatırım turu toplayan ve bölgesel kamu desteği alan şirket, Eylül 2024'te Chicago'daki Humboldt Park'ta Genel Merkezi'ni genişletmek için 1.1 milyon dolarlık bir taahhütte bulundu.
Fujitsu and RIKEN
Nisan 2025'te Fujitsu ve Japon araştırma kurumu RIKEN, 2023'teki 64 kübitlik versiyonundan sonra, RIKEN RQC-FUJITSU İşbirliği Merkezi'nde 256 kübitlik bir süperiletken kuantum bilgisayar geliştirdiklerini duyurdular.
Aralık 2024'te Google, en yeni kuantum hesaplama çipi Willow'u duyurdu. Google sadece Willow'un selefi Sycamore'dan daha iyi olduğunu söylemekle kalmadı veya onu "kuantum hata düzeltmede büyük bir atılım" olarak tanımlamadı. Google Quantum AI kurucusu Hartmut Neven, manşetlere çıkan bir açıklamasında, Willow'un performansının "kuantum hesaplamanın birçok paralel evrende gerçekleştiği fikrine güven verdiğini" yazdı.
IBM
IBM'in kuantum çalışmaları arasında, 1.121 kübite ölçeklenmek için kilometre taşı niteliğindeki süperiletken çipi Condor ve geliştirilmiş performansa ve daha düşük hata oranlarına odaklanan 156 kübitlik işlemci Heron yer alıyor.
Infleqtion
2007'de kurulan Infleqtion (eski adıyla ColdQuanta), nötr atom teknolojisine dayalı kuantum bilgisayarlar geliştiren ABD merkezli bir şirket.
Intel
Intel, silikon spin kübitlere dayalı kuantum bilgisayarlar geliştiriyor. Haziran 2023'te 12 kübitlik araştırma çipi Tunnel Falls'u tanıttı ve 2024'te Tunnel Falls'a dayalı yeni nesil bir kuantum çipinin piyasaya sürülmesinin beklendiğini söyledi, ancak bu gerçekleşmedi.
IonQ
IonQ, IonQ Forte dahil olmak üzere, hapsedilmiş iyon (trapped-ion) kuantum bilgisayarlar geliştiren halka açık bir ABD şirketi. 2021 sonunda bir SPAC aracılığıyla halka açıldıktan sonra, Kanadalı ağ uzmanı Entangled Networks'ü satın aldı.
IQM
IQM, süperiletken kuantum bilgisayarlar inşa eden bir Fin startup'ı ve Aalto Üniversitesi ile Finlandiya VTT Teknik Araştırma Merkezi'nin bir spin-out'u. İlk günlerinde Business Finland devlet kurumundan fon aldı, ardından EIC Accelerator programından ek destek geldi.
2022'de IQM, World Fund liderliğinde 128 milyon Euro Seri A2 yatırımı topladı, bu da 2020'de MIG Fonds liderliğinde topladığı 39 milyon Euro'luk Seri A'ya ek olarak gerçekleşti. Bu ikinci dilim, Avrupa Yatırım Bankası'ndan daha önce duyurulan 35 milyon Euro'luk risk kredisinin bir kısmını ve EIC Fonu ile diğerlerinin katılımını içeriyordu.
Microsoft
Şubat 2025'te Microsoft, Majorana adlı, topolojik çekirdek mimarisi kullanan bir kuantum çipini tanıttı. Microsoft daha önce 10 yıl içinde bir kuantum süper bilgisayar inşa etmeyi beklediğini belirtmişti.
Oxford Ionics
Adından da anlaşılacağı gibi, Oxford Ionics, Oxford Üniversitesi'nden spin-out olmuş ve hapsedilmiş iyon kuantum hesaplamaya odaklanan bir İngiliz startup'ı.
2023 başında £30 milyon (yaklaşık 36 milyon dolar) Seri A yatırımı topladı, ardından aynı yıl İngiltere'nin Ulusal Güvenlik Stratejik Yatırım Fonu'ndan (NSSIF) ek £2 milyon (yaklaşık €2.32 milyon) aldı. Daha yakın zamanda, Quantinuum ile birlikte DARPA'nın Kuantum Karşılaştırma Girişimi (QBI) için seçildi.
Pasqal
Pasqal, kuantum hesaplamaya tam yığın yaklaşımı benimseyen ve nötr atomlar üzerine bahis oynayan bir Fransız startup'ı. Şirket, 2019'da Institut d'Optique'den doğdu ve kurucu ortakları arasında 2022 Fizik Nobel Ödülü sahibi Profesör Alain Aspect de bulunuyor.
Şubat 2023'te Pascal, Singapur'un Temasek liderliğinde, mevcut yatırımcılar Quantonation, Defense Innovation Fund, Daphni ve Eni Next'in yanı sıra yeni yatırımcılar Avrupa İnovasyon Konseyi (EIC) Fonu, Wa’ed Ventures ve Bpifrance'ın (Large Venture Fund aracılığıyla) katılımıyla 100 milyon Euro'luk Seri B yatırım turu topladı.
PsiQuantum
PsiQuantum, fotonik teknolojiyi kullanan bir kuantum hesaplama startup'ı ve hedefi "1 milyon kübitlik bir makine inşa etmek." Şubat 2025'te New York'taki GlobalFoundries'de üretilen fotonik kuantum hesaplama için bir çipset olan Omega'yı duyurdu.
2021'de PsiQuantum, BlackRock liderliğinde 450 milyon dolarlık bir Seri D yatırım aldı. BlackRock'ın şu anda şirkete 6 milyar dolarlık başlangıç (pre-money) değerlemesiyle potansiyel bir 750 milyon dolarlık turu yönettiği söyleniyor. Avustralyalı akademisyenler tarafından kurulan şirket, Avustralya ve Queensland hükümetleri tarafından da destekleniyor.
Qilimanjaro
Qilimanjaro, analog kuantum uygulamaya özel entegre devrelere (QASIC'ler) odaklanan ve donanım, yazılım ve uygulamaları içeren tam yığın yaklaşımı benimseyen bir İspanyol startup'ı.
Barselona merkezli şirket, 2024'te Mobile World Congress'teki Four Years From Now startup yarışmasını kazandı ve o yılın ilerleyen zamanlarında Katalonya'dan 1.5 milyon Euro fon aldı.
Quandela
Quandela, fotonik kuantum bilgisayarlar geliştirmek amacıyla 2017'de kurulan bir Fransız startup'ı.
Kasım 2023'te Quandela, 50 milyon Euro Seri B topladı ve France 2030 Planı aracılığıyla Fransız hükümetinden destek aldı.
Quantinuum
Quantinuum, Cambridge Quantum ve Honeywell Quantum Solutions'ın birleşmesiyle 2021'de kurulan bir kuantum hesaplama şirketi. Amiral gemisi ürünü, H-Series hapsedilmiş iyon kuantum bilgisayarları. Nisan 2024'te Microsoft ile birlikte hata düzeltmede bir atılım duyurdular.
QuantWare
QuantWare, kuantum işlem birimlerindeki (QPU) ölçekleme darboğazlarına odaklanan, VIO adlı tescilli bir 3D çip mimarisi geliştiren bir Hollandalı startup. Şubat 2025'te kuantum hata düzeltme için ilk QPU'su Contralto-A için ön sipariş kabul etmeye başladı.
2020'de kurulan şirket, TU Delft ve bağlı araştırma enstitüsü QuTech'in bir spin-out'u. Mart 2025'te, 2023'teki 6 milyon Euro'luk başlangıç (seed) turunun ardından, Avrupa İnovasyon Konseyi'nden daha önce sağladığı 7.5 milyon Euro'nun (geri kalanı hibe) 5 milyon Euro'su hisse senedi olmak üzere 20 milyon Euro Seri A (yaklaşık 19.27 milyon dolar) topladığını duyurdu.
QuEra
Boston merkezli QuEra, "geniş ölçekli, hata toleranslı kuantum bilgisayarlara ulaşmak için en iyi yaklaşım" olarak nötr atomlara bahis oynuyor. Ürünleri arasında, 2022'de piyasaya sürülen ve Amazon Braket aracılığıyla erişilebilen 256 kübitlik analog nötr atom kuantum bilgisayarı Aquila bulunuyor.
QuEra, özellikle Google tarafından destekleniyor; Google, SoftBank, Valor ve mevcut yatırımcıların da desteklediği dönüştürülebilir bir senetle, kuantum startup'ının Şubat 2025'te topladığı 230 milyon dolarlık borç turuna liderlik etti.
Rigetti Computing
Chad Rigetti tarafından 2013'te kurulan Rigetti Computing, süperiletken teknolojiye odaklanan bir kuantum şirketi. Ürün yelpazesi arasında Ankaa-3 ve gelecek olan 336 kübitlik Lyra sistemi bulunuyor.
Rakipleri D-Wave ve IonQ gibi Rigetti Computing de halka açık bir şirket; 2021'de bir SPAC aracılığıyla halka açılmadan önce yaklaşık 200 milyon dolarlık VC sermayesi topladı.
Şubat 2025'te, Tayvan merkezli Quanta Computer ile stratejik bir işbirliği anlaşması imzaladı. Anlaşmaya göre Quanta Computer 35 milyon dolar yatırım yapacak ve Rigetti hisselerini satın alacak, her iki şirket de süperiletken kuantum hesaplamanın geliştirilmesini ve ticarileştirilmesini hızlandırmak için önümüzdeki beş yıl içinde 100 milyon dolardan fazla yatırım yapacak.
SEEQC
ABD kuantum startup'ı SEEQC – "ölçeklenebilir, enerji verimli kuantum hesaplama"nın kısaltması – IBM'in süperiletken elektronik bölümünün eski çalışanları tarafından kurulan çip şirketi Hypres'in bir spin-out'u.
2023'te SEEQC, kuantum bilgisayarlar ve GPU'lar arasında "tamamen dijital, ultra düşük gecikmeli çipten çipe bağlantı" kurmak için Nvidia ile bir ortaklık duyurdu.
Ocak 2025'te SEEQC, Booz Allen Ventures ve Japon-Avrupalı risk sermayesi şirketi NordicNinja'nın ortak liderliğinde 30 milyon dolarlık bir yatırım turu topladı. Diğer destekçiler arasında Merck'in kurumsal risk sermayesi kolu M Ventures yer alıyor. SEEQC, BASF ve Merck ile ortaklaşa, kuantum hesaplamanın ilaç keşfini nasıl hızlandırabileceğini keşfetmek için İngiltere destekli QuPharma projesine liderlik ediyor.
SpinQ
SpinQ, 2018'de kurulan ve kuantum bilgisayarlar geliştiren bir Çin startup'ı. Bazılarının taşınabilir olduğunu ve nükleer manyetik rezonans (NMR) kullandığını iddia ediyor.
Xanadu
Xanadu, fotonik bir yaklaşımla kuantum bilgisayarlar inşa etmeyi hedefleyen Kanadalı bir startup. Ocak 2025'te, 35 fotonik çip içeren 12 kübitlik bir sistem olan Aurora'yı tanıttı.
2016'da kurulan Xanadu, bugüne kadar yaklaşık 275 milyon dolar topladı, buna Kasım 2022'de 1 milyar dolarlık değerlemeyle aldığı 100 milyon dolarlık Seri C de dahil.
27 May 2025